Zdrowy wzrok to podstawa komfortowego życia – wie o tym każdy rodzic, którego brzdąc doświadczył jakichkolwiek dolegliwości na tym polu. Warto więc co nieco dowiedzieć się na ten temat, dlatego postanowiliśmy porozmawiać z dr n. med. Agnieszką Samsel z warszawskiej kliniki OptoMedica.

Pani Agnieszka Samsel to właściciel i kierownik Poradni Specjalistycznej OptoMedica, Doktor nauk medycznych, specjalista chorób oczu. Pani Agnieszka pracuje również jako kierownik oddziału okulistyki Szpitala Dziecięcego przy ul. Niekłańskiej w Warszawie. Pełni funkcję Członka Sekcji Strabologicznej i Sekcji Okulistyki Dziecięcej Polskiego Towarzystwa Okulistycznego. Ponadto, jest współautorką 2 rozdziałów książkowych, autorką lub współautorką 25 publikacji naukowych oraz ponad 50 doniesień zjazdowych. Zapraszamy do lektury naszej rozmowy.

Czy dzieci to wymagający pacjenci?

Dziecko jest pacjentem szczególnym, a jednocześnie bardzo wdzięcznym. Nawiązanie dobrego kontaktu z dzieckiem jest niezbędne do współpracy przy pierwszym badaniu, zaś zostawienie pozytywnych skojarzeń – przy wizytach kontrolnych. Ta nić porozumienia wytwarza się różnie długo, lekarz powinien być trochę psychologiem, często „podwójnym”, gdyż dziecko przychodzi do lekarza z rodzicami, i dla dobrej relacji z pacjentem równie istotna jest relacja z opiekunami.

Anegdotycznie może zabrzmieć stwierdzenie, którego użyła kiedyś moja znajoma okulistka, że woli badać dzieci, gdyż mają krótki wywiad dotyczący dolegliwości i chorób w porównaniu z dorosłymi, zwłaszcza w podeszłym wieku, kiedy to często studiowanie przyniesionej dokumentacji medycznej zajmuje większość wizyty… ale może coś w tym jest, gdyż większą radość mi też sprawia bezpośredni kontakt z pacjentem niż czytanie papierów… Jednocześnie sukces terapii jest dla lekarza szczególnie istotny, gdy widzi szczerą radość dziecka. Z drugiej strony część badań może być dla dziecka nieprzyjemna, ale musi być wykonana pomimo protestów (np. badanie dna oka), wtedy ważne jest, żeby wykonać je możliwie sprawnie.

Jakimi dolegliwościami zajmuje się pani w swojej przychodni?

Poradnia OptoMedica jest ośrodkiem wielospecjalistycznym, w zakresie okulistyki zajmujemy się okulistyką dziecięcą ze szczególnym uwzględnieniem zeza i wad wzroku oraz zaburzeń widzenia obuocznego. Kładziemy nacisk na wczesne wykrywanie wad wzroku, wykonujemy ćwiczenia ortoptyczne, leczymy chorobę zezową u dzieci i dorosłych,  dolegliwości oczne w chorobach tarczycy oraz szereg innych schorzeń takich jak stany zapalne oczu, jaskra, AMD.

Jakie są najczęstsze objawy typowych problemów ze wzrokiem u dzieci?

Wady wzroku powodują różne objawy obserwowane przez rodziców: mrużenie oczu przy patrzeniu daleko i podchodzenie blisko telewizora (krótkowzroczność), nieostre widzenie i bóle głowy przy czytaniu i odrabianiu lekcji oraz zezowanie (nadwzroczność), bóle głowy i okresowe podwójne widzenie i zamazane widzenie przy czytaniu, niechęć do czytania odrabiania lekcji (niedomoga konwergencji), skręcanie głowy (zezy, wady wzroku), zaczerwienienie, swędzenie i tarcie oczu (alergiczne zapalenia spojówek).

Czy zdarza się, że dzieci symulują kłopoty ze zdrowiem?

Tak, ale podejrzenie symulacji jest zawsze tzw. diagnozą przez wykluczenie, tzn. trzeba najpierw wykazać, że dziecko nie ma prawdziwej choroby, a dopiero potem brać pod uwagę tzw. problemy psychosomatyczne. Dzieci, zwłaszcza w wieku szkolnym (8-12 lat), mające problemy w domu lub szkole (brak akceptacji w grupie rówieśniczej, zmiana szkoły lub środowiska, problemy małżeńskie rodziców, brak zainteresowania ze strony dorosłych, nowe rodzeństwo itd.) mogą albo próbować zwrócić na siebie uwagę, albo podświadomie indukować pewne dolegliwości w reakcji histerycznej na stres. Okulistycznie dzieci mogą prezentować pogorszenie widzenia, podwójne widzenie, zawężenie pola widzenia. Ważne jest, aby przeanalizować potencjalne przyczyny symulacji lub somatyzacji  i zdać sobie sprawę, że jest to mniej lub bardziej świadome wołanie dziecka o pomoc.

Jak wygląda profilaktyka zdrowia oczu? Jak rodzice mogą o to zadbać na co dzień w domu?

Najlepszym leczeniem jest zapobieganie…w przypadku dzieci zaleca się badania okulistyczne min raz na 2 lata. Wynika to nie tylko z rozwoju organizmu i oczu oraz możliwości pojawienia się wady wzroku lub zmiany mocy okularów, ale także z tego, że pewne choroby mogą przebiegać zupełnie bezobjawowo. Odpowiednia ilość snu, prawidłowe odżywianie, przebywanie na świeżym powietrzu, racjonalne korzystanie z komputera i telefonu komórkowego – to ogólnie znane rady na zdrowie całego organizmu i oczu. Żywność bogata  w witaminy, zwłaszcza wit. A, zielone warzywa (szpinak, brokuły ) oraz kwasy omega (tłuste ryby morskie) szczególnie sprzyjają zdrowiu oczu. Jeżeli dziecko ma już stwierdzony problem z oczami, ważne jest, aby przestrzegać zaleceń okulisty, np. co do stałego noszenia okularów, albo noszenia zasłonki na oku.

Wiemy, że jest Pani mamą – jak godzi Pani obowiązki rodzinne z prowadzeniem przychodni okulistycznej?

No cóż, łatwo nie jest, zwłaszcza, że mam trzy córki, i każda z nich potrzebuje oddzielnej uwagi.  Bardzo lubię swój zawód i daje mi on wiele satysfakcji, ale jak każda matka muszę pamiętać o zachowaniu równowagi między pracą a życiem prywatnym. Zdarza się, że zabieram dzieci do pracy, gdzie bawią się w lekarzy lub rejestratorki…. A czasami rezygnuję z planowanej pracy w przychodni, bo idę z dziećmi do kina  

Jakie jest najciekawsze doświadczenie lub anegdota z Pani pracy?

Dosyć często zdarzają się u nas zabawne sytuacje, ostatnio zapisała się do nas na badanie ortoptyczne pacjentka, która miała skierowanie na badanie ortopedyczne. Dużo śmiechu jest właśnie przy badaniach ortoptycznych, zwłaszcza przy badaniu na synoptoforze lub testach stereoskopowych u dzieci – wtedy często wychodzi, że rodzice również mają  jakiś problem z widzeniem… Czasem przy sprawdzaniu ostrości wzroku rodzice siedzą w gabinecie  z więcej niż jednym dzieckiem, i często to towarzyszące dziecko bardziej angażuje się w badanie niż badane…Zaś całkiem nierzadko mam zrozpaczonych małych pacjentów po informacji, że nie będą musieli nosić okularów, podczas gdy o tym marzą, bo nosi najlepsza koleżanka lub kolega.

Co powinien zrobić rodzic, który zauważy, że jego dziecko ma problemy ze wzrokiem?

Po pierwsze, pójść z dzieckiem do okulisty. Tylko badanie u specjalisty jest w stanie rozwiać wątpliwości, czy jest rzeczywiście problem, czy nie. Po drugie, jeżeli rodzic dostaje od okulisty zalecenie, że dziecko wymaga dalszego leczenia, nie należy z tym zwlekać. Opóźnienie leczenia może skutkować poważnymi konsekwencjami, nie tylko dla oczu ale też dla życia dziecka.

Bardzo dziękujemy za rozmowę.